رییس خانه صمت ایران در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» مطرح کرد جای خالی دانش‌بنیان‌ها در ایمنی معادن

«جهان‌صنعت»- خطرات معادن زیرزمینی بر کسی پوشیده نیست و در این خصوص باید با بهره از نظر دانش‌بنیان‌ها به توسعه ایمنی معادن جهت حفظ جان کارگران کمک کرد. موضوعی که کمتر در کشور ما مورد توجه قرار می‌گیرد و با اینکه نیروی نخبه و کاردان کم نداریم اما برخی از نهادها و سازمان‌ها به آن بی‌توجه هستند. مثال ملموس آن هم حادثه معدن طبس بود که در آن حادثه به خاطر رعایت نکردن مسائل ایمنی و متصاعد شدن گاز عده‌ای از هموطنانمان جان خود را از دست دادند و باعث شد که اول مهر عده‌ای از کودکان سرپرست خانواده خود را از دست دهند و آغاز تلخی داشته باشند.
خطرات مرتبط با ایمنی در صنعت معدن ممکن است بیش از هر محیط کاری دیگری شایع باشد. اقدامات پیشگیرانه از استخراج‌کنندگان و عملیات تولیدی محافظت می‌کند. فناوری‌های دیجیتالی مانند پوشیدنی‌ها و سیستم‌های جلوگیری از برخورد می‌‌توانند در دستیابی به ایمنی استخراج و برتری عملیاتی کمک کنند بنابراین، افزایش ایمنی و بهره‌وری معدن باید در اولویت قرار گیرد. در نتیجه، نهادهای دولتی استانداردها و مقررات ایمنی معدن را باید اجرا ‌کنند تا ضمن افزایش بهره‌وری در معدن، خطرات را کاهش دهند اما کارشناسان باور دارند که برخی نهادها کارشکنی کرده و و‌ظیفه خود را به خوبی
انجام نمی‌دهند.
در این خصوص رییس خانه صمت ایران به «جهان‌صنعت» گفت: معادن ما به خصوص معادن زیرزمینی مشکلات خاص و سختی‌های خود را دارند. قرن‌هاست که این اتفاقات می‌افتد اما بسیاری از کشورها بر این حوادث غلبه کرده و مشکلات خود را کاهش داده‌اند اما ما هنوز در این مساله مشکل داریم.
سید‌عبدالوهاب سهل‌آبادی با اشاره به اینکه خانه صمت پیش از اینها هشدارهای لازم را داده بود، مطرح کرد: چند سال پیش که حادثه‌ای در استان گلستان رخ داد، خانه صنعت و معدن ایران نامه‌ای به معاونت معدنی، وزارت صمت و ایمیدرو نوشت و اعلام کرد که معادن ما مخصوصا معادن زغال خطر دور و برشان می‌چرخد. در این رابطه ما پیشنهاداتی را به اطلاع مسوولان رساندیم که باید معادن زیرزمینی مونیتورینگ شوند تا مسوولان فنی معدن بتوانند همیشه وضعیت معدن را زیر نظر داشته باشند.
رییس خانه صمت ایران ادامه داد: حتی اعلام شد که ما می‌توانیم همراه کارگران تجهیزاتی ارائه دهیم که اگر زمین مشکل پیدا کرد، گازی متصاعد شد و … این دستگاه هشدار دهد و بتواند قبل از اینکه اتفاقی افتاد، محل را تخلیه کنند اما متاسفانه نه معاونت معدنی وقت و نه ایمیدرو توجه نکردند. امروز هم دوباره ما شاهد حادثه تلخ و حتی بدتر از حادثه گرگان هستیم که در طبس روز اول مهر اتفاق افتاد و در پی آن بسیاری از کودکان پدر خود را از دست دادند که بسیار جای تاسف دارد.
او با اشاره به آمادگی خانه صمت برای پیشنهادات لازم اظهار کرد: به عنوان تشکل صنعتی معدنی کشور، خانه صنعت و معدن اعلام آمادگی می‌کند که می‌تواند در این موارد همکاری و همراهی داشته باشد و قبل از اینکه حادثه‌ای پیش آید از آن جلوگیری شود. راهی غیر از این هم نداریم و نمی‌توانیم افراد بی‌گناه را در اعماق زمین بفرستیم و بعد حادثه‌ای هم پیش آمد زمانی مطلع شویم که تنها آوار‌برداری کنیم.
سهل‌آبادی با بیان اینکه باید ابزار هشدار‌دهنده در معادن داشته باشیم، تاکید کرد: هنوز هم معتقدیم ما باید از علم و تکنولوژی استفاده کنیم و ابزار ایمنی را قوی‌تر کنیم. ابزار‌هایی که خیلی پیش از اینها از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان و محققان کشور اعلام شده بود اما نظر آنها مورد توجه قرار نگرفت.
او با گله‌مندی از اینکه چرا باید باز شاهد یک حادثه تلخ در کشور باشیم، تاکید کرد: معادن زیرزمینی باید مونیتورینگ شوند که اگر حادثه‌ای پیش آمد کارگران معدن از آن مطلع شوند ولی وقتی باوجود تلاش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، معاونت معدنی و ایمیدرو نظر آنها را نمی‌پذیرند نتیجه هم چیزی می‌شود که شاهدش هستیم.
رییس خانه صمت ایران تصریح کرد: امروز ما پیشنهادات خود را کامل کرده و سعی می‌کنیم تا دو روز آینده به استحضار رییس کمیسیون صنایع مجلس برسانیم .
او همچنین در رابطه با این سوال که برخی اعلام می‌کنند قیمت زغال که در ایران پایین است به این حادثه ربط دارد، تصریح کرد: قیمت زغال ربطی به جان انسان‌ها ندارد. ما باید مسائل ایمنی را در ارتباط با کار آن هم در معادن عمیق رعایت کنیم و همین و بس!
سهل‌آبادی در پایان گفت: وقوع این حادثه را به بازماندگان عزیزانی که شهدا محسوب می‌شوند و جامعه کارگری تسلیت می‌گویم. امیدوارم که با رعایت ایمنی کمتر شاهد چنین حوادث تلخی در کشور باشیم.
اصلاح قیمت داخلی زغال‌سنگ ایمنی معادن را افزایش می‌دهد
نایب‌رییس خانه معدن خراسان رضوی با اشاره به لزوم اصلاح قیمت داخلی زغال‌سنگ در معادن گفت: قیمت تمام‌شده تولید زغال‌سنگ در کشور در حدی نیست که بتوان مولفه‌های ایمنی در این نوع معادن را به نحو مطلوب تامین کرد.
آریوبرزن مافی افزود: تفاوت قیمت زغال‌سنگ وارداتی با زغال‌سنگ تولیدی در داخل کشور روی سطح ایمنی این نوع معادن تاثیر می‌گذارد و این موضوع نیازمند چاره‌اندیشی است.
وی بیان کرد: مصرف زغال‌سنگ به عنوان سوخت برای احیای حالت جامد سنگ‌آهن و سایر فلزات معدنی استفاده می‌شود، در این راستا سالانه ۵/۲میلیون تن زغال‌سنگ در کشور تولید و ۵/۲میلیون تن زغال‌سنگ وارد ایران می‌شود، با احتساب هزینه حمل و بارگیری، هزینه هر تن زغال‌سنگ وارداتی به ایران ۱۶۰‌میلیون ریال تمام می‌شود.این فعال معدنی حوزه زغال‌سنگ گفت: هر تن زغال‌سنگ استخراج شده توسط معدن‌کار ایرانی در داخل کشور ۵۰ میلیون ریال خریداری می‌شود، این موضوع باعث می‌شود که معدن‌کار بخشی از هزینه‌های مربوط به ایمنی معادن را برای تداوم فعالیت معدن حذف کند و در یک شرایط تقریبا ناایمن فعالیت کند.
وی اظهار کرد: در این راستا خرید زغال‌سنگ به قیمت غیردستوری و جهانی موجب ارتقای سطح ایمنی معادن می‌شود و دستگاه‌های نظارتی می‌توانند با اجبار کردن رعایت دستورالعمل‌های ایمنی و نظارت دقیق‌تر، سطح ایمنی در معادن را افزایش دهند.
مافی میزان ذخیره زغال‌سنگ در استان خراسان رضوی را ۷۵۰‌هزار تن ذکر کرد و گفت: معدن زغال‌سنگ طبس بالاترین حجم از ابزارآلات ایمنی در معادن را در اختیار داشت اما با این اوصاف دچار حادثه شد، این موضوع زنگ خطری برای سایر معادن زغال‌سنگ در کشور است.
نبود نقشه راه بزرگ‌ترین مشکل معادن کشور
نایب‌رییس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی خراسان رضوی ادامه داد: در حادثه اخیر مربوط به معدن زغال‌سنگ طبس، شایعات زیادی در فضای مجازی توسط افراد غیرمتخصص یا مسوولان ناآگاه عنوان شد و فضای حاکم بر این حادثه را تیر و تار کرد، لازم است مقرراتی وضع شود تا در حوادثی این گونه، اطلاع‌رسانی از مبادی درستی انجام گیرد.
مافی اضافه کرد: در واقع برای ارتقای وضعیت ایمنی معادن به‌ویژه معادن زغال‌سنگ، ضروری است دستورالعمل‌های جدیدی تدوین و با نظارت دقیق‌تر اجرایی شود.
وی اظهار کرد: در سه سال گذشته اثرات تلاش دولت برای رفع مشکلات معادن را به نسبت دولت‌های قبل بیشتر احساس کردیم، مصوبات دولت به سمتی پیش رفت که مشکلات معادن را برطرف کند، مهم‌ترین مصوبه اجرای بندی از قانون معادن مبنی بر بازگشت حقوق دولتی به استان محل فعالیت آن بود به طوری که باید ۶۵‌درصد از این حقوق به استان و ۱۵‌درصد به ارتقای سطح زیرساخت‌های آن استان اختصاص یابد.
این فعال معدنی حوزه زغال‌سنگ افزود: تا قبل از دولت سیزدهم، بازگشت حقوق دولتی معادن به خراسان رضوی انجام نمی‌گرفت اما حقوق دولتی معادن در استان‌های یزد، اصفهان و کرمان از خزانه کشور به آن استان‌ها بازمی‌گشت تا رفع ارتقای سطح زیرساخت‌های آن شود، در سه سال گذشته با پیگیری‌های دولت، حقوق دولتی که معادن خراسان رضوی به خزانه می‌پرداختند، به خود استان
بازگردانده شد.
وی در عین حال بزرگ‌ترین مشکل معادن کشور را نبود نقشه راه و برنامه بلندمدت مشخص برای صنایع معدنی ذکر کرد و گفت: این موضوع باعث شده است که فعالان معدنی در برابر تغییرات جهانی قیمت مواد معدنی، به صورت واکنشی عمل کنند نه آنکه مسیر خود را در جهت هدف مشخص شده، ادامه دهند.
مافی تاکید کرد: لازم است در یک برنامه و راهبرد مشخص، اکتشاف معدنی توسط دولت مطابق با استاندارد جهانی تکمیل شود، استخراج مواد معدنی از مسیرهای قانونی در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد تا در راستای اهداف تعیین شده، استخراج مواد معدنی را انجام دهند.
اکتشاف معدن در ایران سنتی
انجام می‌شود
نایب‌رییس کمیسیون معدن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی خراسان رضوی خاطر‌نشان کرد: ایران یک درصد از خاک دنیا و هشت درصد از منابع کشف شده در جهان را در اختیار دارد اما عمق متوسط اکتشاف معدنی در دنیا ۸۰‌متر و در ایران ۲۰‌متر است، سطح فناوری و ماشین‌آلات در بخش اکتشاف معدنی در کشورمان بسیار پایین است و اکتشاف معدنی به صورت سنتی انجام می‌گیرد.
وی اضافه کرد: قدیمی‌ترین معدن‌کاران و مبدع معدن‌کاری زیرزمینی در دنیا مربوط به ایران است، در حالی که ایران صاحب سبک در اکتشاف معدنی در دنیا بوده اما امروز با فناوری قدیمی و روش بسیار سنتی در حال اکتشاف معادن است.
او گفت: با توجه به نعمتی که خداوند در خصوص معادن به ایران بخشیده، باید فرهنگ‌سازی کرد که معدن‌کاری از دید جامعه یک فعالیت مخرب نگریسته نشود چرا‌که معدن‌کار قبل از تخریب زمین ۱۲‌درصد از حقوق دولتی را برای حفظ منابع طبیعی منطقه پرداخت می‌کند، این ۱۲‌درصد در سال ۱۴۰۲ معادل ۱۲‌هزار میلیارد ریال در
خراسان رضوی بود.
مافی به کمبود نیروهای متخصص و افراد تحصیلکرده در حوزه معدن اشاره کرد و افزود: کمبود مهندس معدن و کارشناسان رشته‌های زمین‌شناسی، فرآوری مواد معدنی، متالوژی در کشور دچار کمبود است، دیری نمی‌گذرد که ایران نیز در حوزه معدن به سرنوشت افغانستان دچار می‌شود، چراکه این کشور با وجود برخورداری از معادن غنی ناگزیر به انعقاد قرارداد با کشورهای دیگر برای دریافت خدمات تخصصی پیرامون اکتشاف و استخراج و فرآوری معدن است و هزینه‌ زیادی بابت عدم نیروی فنی و متخصص در این بخش می‌پردازد.
وی تاکید کرد: فرهنگ عمومی جامعه در مواجهه با فعالیت معدنی نیازمند اصلاح است تا صرف ارتقای زیر‌ساخت‌های آن منطقه شود، چرا‌که چرخش موتور صنعت و گردشگری خراسان رضوی می‌تواند با معادن بیشتر شود، از سوی دیگر نظام آموزش و پرورش ما باید به سمت تربیت نیروی تخصصی در رشته‌های زمین‌شناسی، مهندسی معدن، فرآوری مواد معدنی و متالوژی پیش رود و آنها را در زمره رشته‌های علوم پایه پردرآمد و پرمنفعت در جامعه نهادینه کند.
حادثه در کمین ۱۶ معدن زغال‌سنگ طبس است
استاندار خراسان جنوبی گفت: از ۱۷ معدن زغال‌سنگ در طبس تنها یک معدن مکانیزه است و ۱۶ معدن دیگر به دلیل مکانیزه نبودن همچنان در معرض حوادث و تلفات انسانی هستند.
جواد قناعت افزود: منطقه وسیع پروده طبس را داریم که ۱۷ شرکت زغال‌سنگ حدود سه دهه در آن فعالیت دارند و برخی از آنها جزو شرکت‌های بزرگ کشور هستند اما یکی از آنها مکانیزه است و ۱۶‌شرکت معدنی هنوز به شکل سنتی و قدیمی کار می‌کنند.وی گفت: نمی‌توانیم به خاطر یک اتفاق معادن طبس را تعطیل کنیم چون عده زیادی از این راه امرار معاش می‌کنند لذا نیاز است مکانیزه شدن معادن از سطوح ملی پیگیری شود.
استاندار خراسان جنوبی تصریح کرد: مکانیزه شدن معادن نیازمند تسهیلات کلان است همچنین مطالبات این معادن از شرکت‌های بزرگ کشور همچون ذوب‌آهن اصفهان باید پرداخت شود.
وی گفت: در منطقه پروده تنها یک معدن مکانیزه وجود دارد که ماهانه انفجارهای مشابه معدن معدنجو را دارند اما هیچ‌گونه تلفاتی تاکنون نداشته است.
قناعت با اشاره به حادثه معدن معدنجو که شامگاه ۳۱ شهریور امسال روی داد، افزود: چند روز است که گروه‌هایی از قوه قضاییه در شهرستان طبس مستقر هستند که با همراهی خوب رییس کل دادگستری و دادستان مرکز استان و مسوولان منطقه با این گروه که در حوادث معدنی استان‌های دیگر تجربه دارند به شکل تخصصی در حال بررسی و ارزیابی علت حادثه هستند تا با اعلام نتیجه به تهران، مرجع قضایی رای خود را صادر کند.
وی گفت: فاجعه سنگین و مصیبت بزرگ بود که جمعی از مردم عزیز از قشر بسیار دوست‌داشتنی و زحمتکش از کارگران خدوم جان خود را از دست دادند و در این حادثه ۴۹ جانباخته داشتیم، دو نفر هم مرگ مغزی که الان ۵۱ نفر جانباخته داریم.
استاندار خراسان جنوبی ادامه داد: اکنون پنج نفر از مصدومان حادثه در بیمارستان بستری هستند که از این تعداد سه نفر در شهر یزد، یک نفر در بیرجند و یک نفر در مشهد بستری است.
وی گفت: از همان ساعات اولیه شاهد حضور پررنگ و جدی نیروها و تعامل سازنده و کار تیمی و حساب شده اعضای ستاد مدیریت بحران استان و شهرستان در منطقه و محل حادثه بودیم.
قناعت افزود: از ۵۱‌فوتی این حادثه ۱۵‌جانباخته مربوط به خراسان جنوبی، ۲۷‌نفر خراسان رضوی، هفت نفر گلستان، یک نفر سیستان‌و‌بلوچستان و یک نفر استان مازندران است.
وی اظهار کرد: برنامه‌ریزی کردیم که به همراه مدیران مرتبط با خانواده ۱۵ جانباخته استان دیدار کنیم که دیروز این فرصت حاصل شد و با خانواده چهار نفر از جانباختگان در شهرستان طبس، یک نفر شهرستان عشق‌آباد، دو نفر شهرستان بشرویه و یک نفر شهرستان فردوس دیدار داشتیم.
استاندار خراسان جنوبی با اشاره به نگرانی‌های خانواده جانباختگان گفت: برقراری حقوق مستمری یکی از این نگرانی‌هاست که دیروز در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این خصوص جلسه‌ای برگزار شد و هماهنگی خوبی بین وزارت کشور، وزارت تعاون و وزارت صمت ایجاد و قرار شد مستمری را برای مهر‌ماه
برقرار کنند.
وی افزایش روزهای حقوق مستمری را از دیگر درخواست‌های خانواده متوفیان عنوان کرد و گفت: در جلسه‌ای که با حضور نایب‌رییس مجلس و وزرا در طبس برگزار شد با توجه به درخواست خانواده‌ها و استان برای کسانی که برای مثال ۱۰‌سال سابقه کار داشتند علاوه بر استفاده از ظرفیت‌های قانونی، دولت و مجلس به عنوان موارد خاص پیگیری کنند مستمری آنها افزایش دو تا سه برابری داشته باشد.
قناعت گفت: دادگستری استان و شهرستان با شرکت معدنجو تعامل خوبی را برقرار کردند که پرداخت دیه متوفیان تسریع شود.
وی با بیان اینکه خانواده کارگران معدن نیازمند حمایت هستند، اظهار کرد: از مدیرعامل شرکت معدنی خواسته شد کمک بلاعوض به مبلغ ۲۰۰میلیون تومان به ازای هر فوتی و ۵۰‌میلیون تومان به ازای هر مصدوم را به حساب دادگستری واریز کند که الان مراحل قانونی را طی می‌کند و در اختیار خانواده‌ها قرار می‌گیرد.
استاندار خراسان جنوبی گفت: برخی مسائل و مشکلات نیازمند پیگیری از سطوح ملی است که حتما منتقل می‌کنیم تا این خانواده‌ها دغدغه‌ای نداشته باشند.
گفتنی است حادثه انفجار معدن زغال‌سنگ «معدنجو» طبس حوالی ساعت ۲۱ شنبه‌ ۳۱شهریور۱۴۰۳ در پی تصاعد آنی گاز متان روی داد که دو بلوک B و C تحت تاثیر قرار گرفتند و براساس آخرین آمار رسمی در آن نوبت کاری ۶۵‌نفر از معدنکاران دچار حادثه و محبوس شدند.
در پی وقوع این حادثه تاکنون وزیر کشور، وزیر صنعت، معدن و تجارت، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نایب رییس مجلس شورای اسلامی، اعضای کمیسیون صنایع و معادن، رییس جمعیت هلال‌احمر، رییس سازمان مدیریت بحران کشور، دادستان کل کشور و تولیت آستان قدس رضوی به خراسان جنوبی آمدند.